Τί είναι η ACTA και γιατί πρέπει να μας ανησυχεί;

Όπως είδαμε σε προηγούμενο άρθρο, 22 Ευρωπαϊκές χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, υπέγραψαν στο Τόκυο την ACTA (Anti-Counterfeiting Trademark Agreement), μια αμφιλεγόμενη διεθνή συνθήκη που καλύπτει ζητήματα παραβίασης της πνευματικής ιδιοκτησίας και όχι μόνο. Τί ακριβώς όμως είναι η ACTA και γιατί θα πρέπει να μας ανησυχεί; Το Βρετανικό Wired δημιούργησε έναν πλήρη οδηγό που περιγράφει τη συνθήκη και εξηγεί πώς θα μπορούσε να μας επηρεάσει. Βάσει αυτού, ακολουθεί μια λεπτομερής παρουσίαση στα ελληνικά, για το τί θα πρέπει να γνωρίζετε για την ACTA.

Τί είναι η ACTA;

Η ACTA είναι μια διεθνής συνθήκη που αποσκοπεί στην δημιουργία διεθνών προτύπων για την επιβολή του νόμου σε θέματα που αφορούν τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας. Για την ακρίβεια, ο τίτλος της συνθήκης υπαινίσσεται ότι αφορά πλαστά αγαθά όπως φάρμακα ή απομιμήσεις ειδών πολυτελείας. Παρόλα αυτά, το εύρος της είναι πολύ μεγαλύτερο και αναμένεται να επηρεάσει επίσης τον τρόπο με τον οποίο διανέμονται τα αγαθά στο διαδίκτυο και τις γενικότερες τεχνολογίες της πληροφορίας.

Η συνθήκη υπήρξε αντικείμενο διαπραγματεύσεων, που στο μεγαλύτερο μέρος τους παρέμειναν κρυφές, μεταξύ διαφόρων χωρών και της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τα τελευταία 4 χρόνια. Μάλιστα, πολλά κράτη είχαν ήδη υπογράψει τη συνθήκη, πολύ πριν ξεσπάσει ο ντόρος του SOPA και μεταξύ τους περιλαμβάνονται ο Καναδάς, η Ιαπωνία, η Κορέα, το Μαρόκο, η Νέα Ζηλανδία, η Σιγκαπούρη αλλά και οι ΗΠΑ.

Η τωρινή διατύπωση της ACTA εμφανίζεται πιο ήπια σε σχέση με τις πρώτες μορφές της, αφού στις τελευταίες αναθεωρήσεις έχουν αφαιρεθεί τα πιο «σκληρά» σημεία που αναφέρονται στην «διακοπή της πρόσβασης στο διαδίκτυο».

Είναι στα αλήθεια εμπορική συμφωνία;

Η διαπραγμάτευση της ACTA έγινε κάτω από το μανδύα της εμπορικής συμφωνίας, κάτι που της επέτρεπε να περάσει πιο εύκολα απαρατήρητη. Οι πολέμιοί της, ωστόσο, θεωρούν πως πρόκειται για νομοθεσία που αφορά τα πνευματικά δικαιώματα που προωθήθηκε μεταμφιεσμένη σε εμπορική συμφωνία για να μην συζητηθεί πολύ. Σε αντίθεση, όμως, με ό,τι συμβαίνει με τις εμπορικές συμφωνίες, εδώ υπάρχουν ποινικές κυρώσεις.

Οι εμπορικές συμφωνίες συνήθως επικυρώνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκ μέρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Παρόλα αυτά, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν επιτρεπόταν να διαπραγματευθεί πάνω στο Άρθρο 23 (το αμφιλεγόμενο σημείο της ACTA που όχι μόνο επιμένει να υπάρχουν ποινικές κυρώσεις για την πειρατεία, αλλά και για όσους κατηγορούνται ότι υποβοηθούν την παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων) χωρίς την παρουσία αντιπροσώπων από τα κράτη-μέλη. Για το λόγο αυτό, οι διαπραγματεύσεις πραγματοποιήθηκαν πίσω από «κλειστές πόρτες».

Οι ιδιαιτερότητες της ACTA, μάλιστα, ήταν τέτοιες που όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέλησε να δημιουργήσει έναν οδηγό για το πώς η συνθήκη θα μπορούσε να επικυρωθεί, χρειάστηκε μήνες αντί για εβδομάδες, ώσπου στο τέλος περιγράφηκε ως «μικτή συμφωνία».

Ποιές κυρώσεις προβλέπει;

Οι κυρώσεις σε περίπτωση που παραβιαστεί η συμφωνία θα περιλαμβάνουν φυλάκιση και μεγάλα πρόστιμα για τις εταιρείες που κατηγορούνται για πειρατεία σε «μαζική κλίμακα». Στην κατηγορία αυτή μπορεί να εμπίπτουν οι ιστοχώροι που φιλοξενούν πειρατικό περιεχόμενο αλλά και οι εταιρείες που τους «υποθάλπουν», κάτι που θα μπορούσε να επεκταθεί ώστε να αφορά και τους ISP (δηλ. τους παρόχους των συνδέσεων internet), αλλά όχι απαραίτητα και τον κάθε μεμονωμένο χρήστη που κατεβάζει τραγούδια από το σπίτι του.

Ποιός την υποστηρίζει;

H ACTA έχει την υποστήριξη μεγάλων φαρμακευτικών εταιρειών, κινηματογραφικών στούντιο και δισκογραφικών εταιρειών. Συγκεκριμένα, μεταξύ τους περιλαμβάνονται ονόματα όπως αυτά των GlaxoSmithKline, Pfizer, Sanofi-Aventis, Monsanto Company, Time Warner, Sony, Verizon, The Walt Disney Company, Motion Picture Association of America (MPAA), News Corporation και Viacom. Υποστηρίζεται επίσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ενώ, αντίθετα, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει εκφράσει ενστάσεις.

Ποιά είναι τα επιχειρήματα των υποστηρικτών της;

Η ACTA αποτελεί διεθνή συνθήκη που στοχεύσει στο να προστατεύσει τα πνευματικά δικαιώματα μεταξύ διαφορετικών χωρών. Οι υποστηρικτές της θεωρούν πως αποτελεί ένδειξη αναγνώρισης της σημασίας της πνευματικής ιδιοκτησίας σε μια οικονομία παγκόσμιας ανταγωνιστικότητας. Προστατεύοντας τα προϊόντα αυτά ελπίζουν ότι οι βιομηχανίες θα προστατευθούν και οι εταιρείες θα μπορέσουν να επανακτήσουν τα κέρδη που χάθηκαν εξαιτίας, για παράδειγμα, της κυκλοφορίας κίβδηλων προϊόντων.

Ποιά είναι τα βασικά επιχειρήματα εναντίον της ACTA;

1. Είναι αντιδημοκρατική

Οι διαπραγματεύσεις για την ACTA έγιναν στο μεγαλύτερο μέρος τους πίσω από κλειστές πόρτες, με απόλυτη μυστικοπάθεια, με πολλούς από τους συμμετέχοντες να υποχρεώνονται να υπογράψουν σύμφωνα εμπιστευτικότητας πριν τους επιτραπεί η πρόσβαση στα σχετικά έγγραφα. Για το λόγο αυτό είναι πολύ δύσκολο να βρει κανείς ποιος τη συνέταξε και τί ακριβώς συνέβη κατά τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων. Οργανισμοί που προσπάθησαν να μάθουν περισσότερες πληροφορίες για τις διαδικασίες που χρησιμοποιήθηκαν, απέτυχαν να αποκαλύψουν όλες τις λεπτομέρειες. «Ακόμη κι αν είσαι υπέρμαχος της μεγαλύτερης προστασίας των πνευματικών δικαιωμάτων, θα έπρεπε να είσαι εναντίον της ACTA επειδή δεν δημιουργήθηκε με δημοκρατικό τρόπο», αναφέρει εκπρόσωπος του Κόμματος των Πειρατών.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, από την πλευρά του, ψήφισε σχεδόν ομόφωνα κατά της ACTA με τη σκέψη ότι οι όποιοι κίνδυνοι υπάρχουν σε οικονομικό επίπεδο και σε επίπεδο καινοτομίας θα πρέπει να εκτιμηθούν πριν εισαχθούν ποινικές κυρώσεις εκεί όπου ήδη υπάρχουν αστικές κυρώσεις. Επίσης, ζητά να έρθουν στο φως και όλα τα έγγραφα που αφορούν τις διαπραγματεύσεις.

2. Θολώνει τα όρια μεταξύ πειρατείας και πλαστογραφίας

Η ACTA αναφέρεται στην πειρατεία και την πλαστογραφία σαν να πρόκειται για το ίδιο πράγμα. Η πλαστογραφία, όμως, προϋποθέτει ότι το άτομο που λαμβάνει το αγαθό εξαπατάται ώστε να πιστέψει ότι είναι αληθινό, κάτι που, φυσικά, δεν ισχύει στην περίπτωση του διαμοιρασμού ψηφιακού υλικού.

3. Επιβάλλει ποινικές κυρώσεις ακόμη και εκεί που ισχύουν ήδη αστικές κυρώσεις

Σύμφωνα με το αμφιλεγόμενο Άρθρο 23 της συνθήκης, οι ποινικές κυρώσεις θα πρέπει να επιβάλλονται σε όσους παραβιάζουν ή βοηθούν στην παραβίαση πνευματικής ιδιοκτησίας σε «μαζική κλίμακα», ασχέτως του αν αποσκοπούν ή όχι σε χρηματικό όφελος από το πειρατικό περιεχόμενο. Αυτό θα σήμαινε ότι οι ISP θα μπορούσαν δυνητικά να θεωρηθούν κι αυτοί υπόλογοι, ως συνεργοί, σε περίπτωση που δεν εμποδίζουν τους πελάτες τους να κατεβάζουν ή να διακινούν πειρατικό υλικό.

4. Βάζει φραγμούς στην αλλαγή της νομοθεσίας σε εθνικό επίπεδο

Η ACTA αφαιρεί από τις κυβερνήσεις το δικαίωμα να ορίζουν τη δική τους πολιτική σε θέματα πατεντών και πνευματικής ιδιοκτησίας. Αυτό σημαίνει ότι ακόμη κι αν, για παράδειγμα, το Κόμμα των Πειρατών καταφέρει να επηρεάσει την κυβέρνηση της χώρας του στο να αλλάξουν οι ισχύοντες όροι περί πνευματικής ιδιοκτησίας, δεν θα μπορέσει να το πετύχει τίποτα χωρίς προηγουμένως να παραβιάσει μια διεθνή συμφωνία.

Σε τί διαφέρει από το SOPA και το PIPA;

Το SOPA και το PIPA σχεδιάστηκαν ώστε να επεκτείνουν την αμερικανική νομοθεσία και σε ξένους ιστοχώρους, ενώ η ACTA πρόκειται για διεθνή συμφωνία, που αφαιρεί από τα κράτη τη δυνατότητα να διαμορφώσουν τους δικούς τους νόμους.

Πώς επηρεάζει τις αναπτυσσόμενες χώρες;

Οι πολέμιοι της ACTA θεωρούν ότι η συνθήκη θα μπορούσε να δημιουργήσει προβλήματα στις αναπτυσσόμενες χώρες, στερώντας τους τη δυνατότητα να επιλέγουν τις πλέον συμφέρουσες για αυτές πολιτικές.

Σε τί φάση βρίσκεται τώρα;

H ACTA δεν μπορεί να τεθεί σε ισχύ προτού τεθεί σε ψηφοφορία τον Ιούνιο στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, το οποίο όπως αναφέραμε και πιο πάνω, έχει ήδη εκφράσει τις ενστάσεις του. Επίσης, την αντίθεσή τους στη συνθήκη ACTA έχουν δηλώσει πολλές διαδικτυακές εταιρείες και οργανώσεις όπως το Electronic Frontier Foundation, οι Δημοσιογράφοι Χωρίς Σύνορα και η Oxfam, ενώ δεν είναι καθόλου απίθανο μέσα στους επόμενους μήνες να δούμε αντιδράσεις αντίστοιχες με αυτές που είχαμε και στην περίπτωση του SOPA.

ENΗΜΕΡΩΣΗ: Κατεβάστε το PDF με το κείμενο της συμφωνίας στα Ελληνικά

Πηγή: Wired

Το παραπάνω άρθρο είναι αρκετά παλιό, αφού δημοσιεύτηκε στις 27 Ιανουαρίου 2012. Εάν κάποια από τις πληροφορίες που αναφέρονται σε αυτό δεν ισχύει πια, ενημερώστε με μέσω της φόρμας επικοινωνίας για να το τροποποιήσω.

Συντάκτης άρθρου: Γιώργος Σαρηγιαννίδης

Ο Γιώργος Σαρηγιαννίδης είναι απόφοιτος του τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος από το ίδιο τμήμα. Αυτή τη στιγμή εργάζεται ως freelancer σύμβουλος σε έργα διαδικτύου και intranets, με κύρια αντικείμενα την Αρχιτεκτονική της Πληροφορίας, την κατασκευή ιστοσελίδων και την διαχείριση περιεχομένου. Έχει ειδικευτεί στη μελέτη και τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό portals, intranets και δικτυακών εφαρμογών, ενώ στο παρελθόν έχει ασχοληθεί και με τη δημοσιογραφία.