Το πολύ Google αδυνατίζει τη μνήμη (όταν τα ‘λεγε ο Πλάτωνας…)

Η ολοένα αυξανόμενη εξάρτησή μας από το διαδίκτυο και τις μηχανές αναζήτησης επηρεάζει σημαντικά την ικανότητα απομνημόνευσης, αποφαίνεται έρευνα που δημοσιεύτηκε πριν από λίγες μέρες, επιβεβαιώνοντας αυτό που μάλλον όλοι λίγο ή πολύ είχαμε ήδη συνειδητοποιήσει και μόνοι μας. Σύμφωνα με την έρευνα, όσο πιο εύκολα μπορούμε να ανακτήσουμε μια πληροφορία μέσω του υπολογιστή τόσο δυσκολότερο μας είναι να τη θυμηθούμε απ’ έξω. Αυτό βέβαια δε σημαίνει πως η χρήση του διαδικτύου επηρεάζει τη φυσιολογία του εγκεφάλου αλλά ότι αλλάζει, απλώς, τον τρόπο με τον οποίο το μυαλό μας οργανώνει και ανακτά τις πληροφορίες.

Για να φτάσουν σε αυτό το όχι και τόσο απροσδόκητο συμπέρασμα, οι ερευνητές έδωσαν στους συμμετέχοντες στο πείραμα τις απαντήσεις σε μια σειρά από ερωτήσεις γενικών γνώσεων, πληροφορώντας τους πως οι μισές από αυτές θα διαγράφονταν από τον υπολογιστή και οι άλλες μισές θα παρέμεναν αποθηκευμένες. Αυτές τις τελευταίες, οι συμμετέχοντες δεν κατέβαλλαν σχεδόν καμία προσπάθεια για να τις απομνημονεύσουν, θεωρώντας πως μπορούν εύκολα να τις ανακτήσουν από τον υπολογιστή όταν τις χρειαστούν.

Αυτό όμως που εμφανίζει μάλλον περισσότερο ενδιαφέρον έχει να κάνει με το πώς η πρόσβαση στον υπολογιστή επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο ανακαλούμε τα γεγονότα. Για παράδειγμα, στην ερώτηση «ποιές χώρες έχουν μονόχρωμη σημαία;» ζητήθηκε από τους συμμετέχοντες να θυμούνται τόσο την απάντηση, όσο και τον φάκελο του υπολογιστή στον οποίο ήταν αυτή αποθηκευμένη. Όταν έφτασε η στιγμή να απαντήσουν στην ερώτηση, ήταν πιο εύκολο για αυτούς να θυμηθούν σωστά το φάκελο με την απάντηση παρά να θυμηθούν την ίδια την απάντηση.

Κι αν αναρωτιέστε που κολλάει ο Πλάτωνας στον τίτλο, είναι γιατί ο συγκεκριμένος προβληματισμός κάθε άλλο παρά καινούριος είναι. Οι παλιοί τριτοδεσμίτες ίσως να θυμούνται ακόμα την ιστορία που αφηγείται ο Σωκράτης στον Φαίδρο του Πλάτωνα (274c-275b), όπου ο Αιγύπτιος βασιλιάς Θαμούς αμφισβητεί τα πλεονεκτήματα της τεχνολογίας της γραφής θεωρώντας ότι αδυνατίζει τη μνήμη. Το απόσπασμα είναι χαρακτηριστικό:

…τα γράμματα στις ψυχές εκείνων που θα τα μάθουν, θα φέρουν λησμονιά, μια και αυτοί θα παραμελήσουν τη μνήμη τους, γιατί από εμπιστοσύνη στη γραφή θα φέρνουν τα πράγματα στη μνήμη τους απ’ έξω με ξένα σημάδια, όχι από μέσα από τον εαυτό τους τον ίδιο. Ώστε δεν ευρήκες το φάρμακο για τη μνήμη την ίδια, αλλά για το να ξαναφέρνης κάτι στη θύμηση. Κι από τη σοφία δίνεις στους μαθητές σου μια δόκηση, κι όχι την αλήθεια∙ γιατί έχοντας πολλά ακούσει χωρίς να τα διδαχθούνε θάχουν τη γνώμη πως ξέρουνε πολλά, ενώ είναι ανίδεοι στα πιο πολλά και φορτικοί στη συντροφιά τους, και θα έχουν γίνει αντίς σοφοί δοκησίσοφοι.

Πηγή κειμένου: www.greeklanguage.gr (μετά από αναζήτηση στο Google)

Αν εξαιρέσουμε την αρνητική στάση του βασιλιά απέναντι στη νέα –τότε– τεχνολογία, ο βασικός συλλογισμός του ελάχιστα διαφέρει από το συμπέρασμα των ερευνητών περί ατροφίας της μνήμης.

Το internet, τουλάχιστον στον συγκεκριμένο τομέα, δεν φαίνεται να επιδρά στον εγκέφαλο με διαφορετικό τρόπο από ότι το βιβλίο. Αυτό που διαφέρει είναι ο αυξημένος βαθμός ευκολίας που προσφέρει στην ανάκτηση της πληροφορίας, καθιστώντας την σημασία της δυνατής μνήμης ολοένα και μικρότερη. Άλλωστε, με δεδομένο τον όγκο των πληροφοριών που μας βομβαρδίζουν σήμερα σε καθημερινή βάση, δεν θα ήταν έτσι κι αλλιώς δυνατό να θυμόμαστε περισσότερο από ένα ελάχιστο ποσοστό τους.

Πηγές: insomnia.gr, Cnet News

Το παραπάνω άρθρο είναι αρκετά παλιό, αφού δημοσιεύτηκε στις 18 Ιουλίου 2011. Εάν κάποια από τις πληροφορίες που αναφέρονται σε αυτό δεν ισχύει πια, ενημερώστε με μέσω της φόρμας επικοινωνίας για να το τροποποιήσω.

Συντάκτης άρθρου: Γιώργος Σαρηγιαννίδης

Ο Γιώργος Σαρηγιαννίδης είναι απόφοιτος του τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος από το ίδιο τμήμα. Αυτή τη στιγμή εργάζεται ως freelancer σύμβουλος σε έργα διαδικτύου και intranets, με κύρια αντικείμενα την Αρχιτεκτονική της Πληροφορίας, την κατασκευή ιστοσελίδων και την διαχείριση περιεχομένου. Έχει ειδικευτεί στη μελέτη και τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό portals, intranets και δικτυακών εφαρμογών, ενώ στο παρελθόν έχει ασχοληθεί και με τη δημοσιογραφία.