Ο Ζαν-Λυκ Γκοντάρ μιλά για το e-book (πριν αυτό εμφανιστεί)

Ο Γάλλος σκηνοθέτης Ζαν-Λυκ Γκοντάρ είναι αγαπητός σε διαφορετικές κατηγορίες κοινού, για διαφορετικούς λόγους: Στους σινεφίλ και τους ανθρώπους του κινηματογράφου, για τις ταινίες-σταθμούς που άφησε. Στους Έλληνες, για την άρνησή του να παραστεί στο τελευταίο φεστιβάλ των Καννών ως ένδειξη στήριξης στην πληγείσα από την οικονομική κρίση Ελλάδα. Και σε ένα μεγάλο μέρος της online κοινότητας, για την υλική και ηθική συμπαράστασή του σε χρήστη που πρόσφατα κατηγορήθηκε για παράνομο κατέβασμα αρχείων προστατευμένων από το νόμο περί πνευματικής ιδιοκτησίας.

Αυτοί που μάλλον θα διαφωνήσουν μαζί του όμως, είναι οι φίλοι της ηλεκτρονικής ανάγνωσης. Κι αυτό γιατί, στα παρασκήνια συνέντευξης που είχε δώσει το 2000 στον Ρίτσαρντ Μπρόντι, ο σκηνοθέτης είχε εκφράσει τη δυσαρέσκειά του για κάτι που ακόμη δεν υπήρχε (τουλάχιστον όχι με τη μορφή που το ξέρουμε σήμερα): το e-book.

Το θέμα είχε ανακύψει σε μια προσπάθεια του Γάλλου να αναλύσει τους λόγους για τους οποίους προτιμά να επεξεργάζεται τα βίντεο χρησιμοποιώντας αναλογική τεχνολογία αντί για την ψηφιακή, θεωρώντας ότι με την τελευταία ο χρόνος έπαυε να υπάρχει. Το παράδειγμα που επέλεξε να χρησιμοποιήσει για να εξηγήσει τη θέση του δεν προήλθε από τον χώρο του κινηματογράφου αλλά από αυτόν της λογοτεχνίας και συγκεκριμένα από το αντικείμενο που αποκάλεσε «ηλεκτρονικό βιβλίο» (“the electronic book”).

Παραλληλίζοντας τον χρόνο με το ξεφύλλισμα ενός βιβλίου, ο Γκοντάρ θεωρούσε ότι με το να πατάς απλώς ένα κουμπί χάνεται η σύνδεση του φυσικού αντικειμένου με την ιστορία που αυτό αφηγείται.

Ας υποθέσουμε ότι διαβάζεις το “Πόλεμος και Ειρήνη”, του Τολστόι και ότι βρίσκεσαι στο σημείο όπου ο Πρίγκιπας Αντρέι, πεθαίνοντας, θυμάται την εποχή που βρισκόταν στο Αούστερλιτς. Θες τότε κι εσύ να ρίξεις άλλη μια ματιά στη σελίδα όπου ο Πρίγκιπας βρισκόταν στο Αούστερλιτς. Πώς μπορείς να το κάνεις αυτό με ένα ηλεκτρονικό βιβλίο;

Στην εύλογη απάντηση του συνομιλητή του ότι απλά «το πληκτρολογείς», ο Γκοντάρ αντιπαραβάλλει το επιχείρημα ότι κάτι τέτοιο μπορεί να ισχύσει μόνο στην περίπτωση που θυμάσαι ότι πρέπει να ψάξεις για τη συγκεκριμένη λέξη (Αούστερλιτς).

Τί συμβαίνει όμως αν αυτό που θυμάσαι είναι μια σκέψη ή ένα κάπως αφηρημένο συναίσθημα, στο οποίο θέλεις να επιστρέψεις; Με το «αναλογικό» βιβλίο κάτι τέτοιο είναι εφικτό. Με το «ηλεκτρονικό βιβλίο» όμως, θεωρεί ότι «κάτι χάνεται», με την έννοια ότι η σελίδα ως φυσικό αντικείμενο παύει να υπάρχει και μαζί με αυτή «εξαφανίζεται ολόκληρο το παρελθόν».

Κι ενώ ο σκηνοθέτης δεν είναι σίγουρος για το αν αυτό είναι καλό ή κακό, καταλήγει στο ότι, τουλάχιστον για την κινηματογραφική πρακτική, είναι μάλλον αρνητικό.

Υπάρχει λιγότερη σκέψη (…) Όλες οι ταινίες καταλήγουν να μοιάζουν μεταξύ τους (…) Μπορεί να υπάρχουν μερικές όμορφες εικόνες και κάποια ωραία στοιχεία, αλλά είναι πλέον δυσκολότερο να φτιάξεις καλές ταινίες σε σχέση με πριν.

Μπορεί να πέρασε μία ολόκληρη δεκαετία από τότε που ο Γκοντάρ εξέφρασε τις παραπάνω σκέψεις σε θεωρητικό επίπεδο, η ολοένα και μεγαλύτερη δημοτικότητα των e-books ωστόσο, τις κάνει σήμερα περισσότερο επίκαιρες από όσο ήταν τότε.

Από την άλλη, η εξέλιξη του ηλεκτρονικού βιβλίου ως μέσο και ο βαθμός στον οποίο ορισμένες συσκευές μπορούν να προσομοιώσουν την «αναλογική» εμπειρία είναι τέτοια που θα είχε σίγουρα ενδιαφέρον μια νέα συζήτηση με το σκηνοθέτη, ώστε να φανεί το κατά πόσο έχει ενδεχομένως αναθεωρήσει κάποιες από τις αρχικές του απόψεις (ή όχι).

via: The New Yorker

Το παραπάνω άρθρο είναι αρκετά παλιό, αφού δημοσιεύτηκε στις 21 Ιανουαρίου 2011. Εάν κάποια από τις πληροφορίες που αναφέρονται σε αυτό δεν ισχύει πια, ενημερώστε με μέσω της φόρμας επικοινωνίας για να το τροποποιήσω.

Συντάκτης άρθρου: Γιώργος Σαρηγιαννίδης

Ο Γιώργος Σαρηγιαννίδης είναι απόφοιτος του τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου και κάτοχος μεταπτυχιακού διπλώματος από το ίδιο τμήμα. Αυτή τη στιγμή εργάζεται ως freelancer σύμβουλος σε έργα διαδικτύου και intranets, με κύρια αντικείμενα την Αρχιτεκτονική της Πληροφορίας, την κατασκευή ιστοσελίδων και την διαχείριση περιεχομένου. Έχει ειδικευτεί στη μελέτη και τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό portals, intranets και δικτυακών εφαρμογών, ενώ στο παρελθόν έχει ασχοληθεί και με τη δημοσιογραφία.